Lao Tzu i taoizm – filozofia drogi i harmonii

Lao Tzu (Laozi), żyjący prawdopodobnie w VI w. p.n.e., jest jedną z najbardziej tajemniczych i wpływowych postaci filozofii chińskiej. Uznawany za twórcę taoizmu, pozostawił po sobie dzieło „Tao Te Ching” – zbiór aforyzmów i poetyckich refleksji, które od ponad dwóch tysięcy lat inspirują myślicieli, polityków, artystów i duchowych poszukiwaczy. Taoizm, którego podstawy sformułował Lao Tzu, to nie tylko system filozoficzny, lecz także religia i styl życia, akcentujący harmonię człowieka z naturą i kosmosem.

Lao Tzu – postać historyczna i legenda

Źródła historyczne na temat Lao Tzu są skąpe i niepewne. Według tradycji miał być współczesny Konfucjuszowi, a nawet spotkać się z nim osobiście. Pełnił podobno funkcję strażnika cesarskich archiwów, ale rozczarowany upadkiem moralności i polityką opuścił dwór, udając się na Zachód. Na granicy miał spisać swoje nauki, które stały się „Tao Te Ching”. Niektórzy historycy sugerują, że Lao Tzu mógł być postacią mityczną lub symboliczną, a jego dzieło – owocem pracy wielu autorów.

Tao – droga wszechświata

Centralnym pojęciem taoizmu jest Tao (Droga). To zasada kosmosu, niewidzialny rytm, który przenika wszystko. Tao nie można ująć w ścisłe definicje – Lao Tzu podkreślał, że „Tao, które można nazwać, nie jest wiecznym Tao”. Można je jednak rozumieć jako naturalny porządek świata, którego człowiek powinien się uczyć, zamiast próbować go kontrolować.

Te i Wu Wei – cnoty taoisty

Obok Tao kluczową rolę odgrywa Te – wewnętrzna moc, cnota płynąca z życia w zgodzie z Drogą. Taoizm wskazuje też na zasadę Wu Wei, czyli „niedziałania” lub raczej „działania bez wymuszania”. Nie oznacza to bierności, lecz spontaniczność i umiejętność podążania za naturalnym biegiem rzeczy. Dla taoisty idealny władca czy mędrzec to ten, kto działa w sposób dyskretny, bez przemocy i sztucznego przymusu, pozwalając światu rozwijać się w harmonii.

Taoizm jako filozofia i religia

Z biegiem wieków taoizm rozwinął się w dwa nurty:

• filozoficzny – kontynuowany przez myślicieli takich jak Zhuangzi, kładący nacisk na refleksję, medytację i wolność duchową,

• religijny – wzbogacony o rytuały, kult bóstw, praktyki alchemiczne i poszukiwanie nieśmiertelności.

Oba te aspekty przenikały się wzajemnie, a taoizm wywarł ogromny wpływ na kulturę chińską – od sztuki i poezji, po medycynę tradycyjną i sztuki walki.

Taoizmu dziś

Choć powstał ponad dwa tysiące lat temu, taoizm pozostaje niezwykle aktualny. W świecie zdominowanym przez pośpiech, rywalizację i eksploatację natury, taoistyczne wezwanie do prostoty, harmonii i szacunku wobec świata brzmi wyjątkowo nowocześnie. Koncepcja Wu Wei inspiruje dziś psychologię, zarządzanie czy sztukę życia „tu i teraz”.

Lao Tzu i taoizm oferują uniwersalne przesłanie: człowiek nie musi walczyć z naturą ani próbować jej podporządkować. Prawdziwa mądrość rodzi się ze zrozumienia Drogi i życia w zgodzie z nią. Taoizm uczy pokory wobec tajemnicy istnienia i wskazuje, że w prostocie i równowadze tkwi siła, której szuka każde pokolenie. Zobacz film o Laozi.